Niektórzy myślą, że pisanie prac dyplomowych jest prostym zadaniem i wystarczy mieć odpowiednią naukową literaturę. Jednak aby praca została zrealizowana na naprawdę wysokim poziomie wymaga ona więcej inwencji własnej, czyli wykonania własnych badań naukowych lub doszukania się danych archiwalnych.
Po wybraniu problematyki, jaką student zamierza opisywać, następnym krokiem jest zaplanowanie wszelkich możliwych źródeł pozyskiwania wiedzy, a jakie badania muszą zostać wykonane samodzielnie. Badania własne w zależności od kierunku mogą polegać na przeprowadzeniu ankiety wśród poszczególnej grupy ludzi, lub na badaniach w terenie czy w laboratorium.
Oczywiście zanim przejdzie się do samodzielnych badań naukowych najpierw trzeba przyswoić sobie odpowiednią wiedzę merytoryczną. Ponieważ bez wymaganych wiadomości nie będzie można wysnuć osobistych stwierdzeń.
Zbieranie wszelkich materiałów może potrwać wiele miesięcy. Wszystko zależy od poruszanej tematyki. Jeśli ktoś zamierza wyciągać dane archiwalne sprzed wielu lat, bardzo prawdopodobne będzie, że musi on objechać różne miasta. Bo dopiero w nich będą przechowywane tak zaszłe archiwa sprzed kilkudziesięciu czy nawet kilkuset lat.